Thế nào gọi là Trụ trì. Định nghĩa Trụ trì có 3 nghĩa chính. Thứ nhất về phương diện Lý Tánh, thứ hai về phương diện Sự Tướng và thứ ba là về phương diện Tổ Chức. Tôi hy vọng Tăng Ni sinh cần phải hiểu rõ điều này để khi ra Trụ trì một ngôi chùa mình mới làm đúng với lời Phật dạy và lợi lạc quần sanh.
Thế nào gọi là Trụ trì? Định nghĩa Trụ trì có 3 nghĩa chính. Thứ nhất về phương diện Lý Tánh, thứ hai về phương diện Sự Tướng và thứ ba là về phương diện Tổ Chức. Tôi hy vọng Tăng Ni sinh cần phải hiểu rõ điều này để khi ra trụ trì một ngôi chùa mình mới làm đúng với lời Phật dạy và lợi lạc quần sanh.
Về phương diện Lý Tánh. An trụ thật tướng, Đoạn tận phan duyên, danh là Trụ. Tổng trì Tam đức bí tạng Như Lai, tức là Trì. Thật tướng tất nhiên là tướng trạng chân thật của vạn pháp, hay là “bản thể chơn như linh minh trạm tịch thường hằng, phi trược phi thanh vô bối vô ước”. Có nghĩa là một người tu hành luôn luôn an trú trong thật tướng đó để rồi tất cả những vọng tưởng bên ngoài không xâm nhập được vào trong tâm địa của chúng ta và dứt sạch tất cả những cái duyên, mà cái duyên này do căn và trần tác dụng để rồi lôi kéo chúng ta đi vào trong luân hồi sanh tử. Đó là an tâm thật tướng đoạn tận phan duyên. Nếu như mình làm trụ trì mà mình chạy lăng xăng, không quán chiếu nội tâm của mình để rồi trở về với thật tướng chơn tâm thì đây là một biến dạng của ma đạo. Cho nên Tăng Ni phải hiểu rõ điều này để rồi bất cứ hoàn cảnh nào đi nữa cũng giữ đúng vị trí chữ Trụ của mình. Nhưng nếu mình an tâm mà không gìn giữ được Chánh Pháp của Đức Như Lai thì đây là một điều thiếu xót vô cùng. Cho nên trùng trị Tam đức. Tam đức ở đây là Pháp thân đức, Bát nhã đức và Giải thoát đức. Đây là bình diện cao. Ở đây tôi cũng không có thì giờ để triển khai, nhưng trọng tâm là để Tăng Ni trẻ phải hiểu vấn đề này và nghiên cứu cái này. Và theo định nghĩa trụ trì như vậy thì không phải đi nhận chùa mới là trụ trì, mà tất cả người tu hành của chúng ta ở chỗ nào đi nữa thì cũng là trụ trì. Nhận chùa làm trụ trì đó chỉ là cái duyên, còn cái trụ trì ở trong con người của mình phải luôn luôn giữ vững vị trí trụ trì của mình ở một vị Tăng. Đó là định nghĩa theo lí tánh.
Bây giờ theo sự tướng là Trụ Pháp Vương Gia Trì Như Lai Tạng. Lý tánh tức nhiên là cái nội hàm bên trong, mà sự tướng tức nhiên là cái hiển lộ bên ngoài. Trụ Pháp Vương Gia Trì Như Lai Tạng nghĩa là ở trong ngôi nhà Pháp Vương đã giữ gìn cái Tạng bí yếu của Đức Phật. Đó là định nghĩa theo sự tướng.
Bây giờ về phương diện tổ chức hay hiện sinh thì Trụ trì đối với Giáo hội là một người thay mặt Giáo hội để quản lí một cơ sở và có trách nhiệm đối với GH trong công việc tu trì va hộ trì. Có nghĩa là khi đã nhận làm trụ trì rồi thì thứ nhất là phải tu hơn và thứ hai là phải đem Chánh Pháp của Đức Phật để hoằng truyền cho bá gia bá tánh được hiểu để rồi đóng góp vào sự lợi ích của đạo và đời. Cho nên trách nhiệm đối với GH thì tất nhiên phải là: thứ nhất, giữ gìn giới luật tu hành và thứ hai là trong vấn đề hoằng truyền. Nhưng đối với thế gian thì trụ trì là chủ hộ khẩu, chịu trách nhiệm trước Chánh quyền và danh nhân về tất cả những cái gì đối với Pháp luật.
PGVN hiện có 13 Ban Ngành Viện, mà vị trụ trì ít nhất phải hiểu rõ được 10 ban. Thứ nhất là Tăng sự, Trụ trì phải thông hiểu. Thứ hai là giáo dục, Trụ trì phải hiểu để mà đào tạo Tăng chúng, nuôi Tăng nuôi chúng, dạy dỗ Tăng chúng để có người truyền thừa mạng mạch của Phật Pháp. Thứ ba là hoằng pháp. Trụ trì phải nghiên cứu Kinh điển của Đức Phật để rồi luôn luôn lấy cái hoằng pháp làm cái sự nghiệp của mình. Thứ tư là Nghi lễ, dùng nghi lễ để giúp đỡ âm siêu dương thới, và đó cũng là phương tiện để hoằng dương Chánh Pháp. Thứ 5 là hướng dẫn nam nư Phật tử. Phải tổ chức cho họ học hỏi, tổ chức GĐPT, tổ chức hội hiếu, tổ chức câu lạc bộ thanh niên và tất cả những cái gì làm phương tiện cho Phật tử tu hành. Rồi Pháp chế là trụ trì phải hiểu rõ Pháp luật của nhà nước, phải hiểu rõ Hiến chương của GH và hiểu rõ nội quy các Ban Ngành. Có như vậy mới thích ứng trong công việc của mình, vân vân và vân vân.
Thì như vậy chúng ta thấy rằng, một vị Trụ trì một khi đã đảm nhận trách nhiệm rồi thì trách nhiệm đó vô cùng to lớn. Bởi vì cái chức năng rất đa dạng nên trách nhiệm mới nặng nề. Cho nên chúng tôi hy vọng Tăng Ni phải hiểu rõ.
Điều thứ hai nữa, đã là tổ chức tất nhiên có người lãnh đạo mà có người lãnh đạo thì tất nhiên là phải có quyền. Mà cái quyền trong Đạo Phật là gì đại chúng quyền dựa trên đức lý. Mình làm trụ trì không có quyền gì hết. Không thể nào bắt Phật tử phải làm cái đó phục vụ cho mình, bắt Tăng Ni phải làm cái đó để phục vụ cho mình, mà mình phải thể hiện cái đức của mình như thế nào để rồi cái đức này nó sẽ quy hướng tất cả mọi người trở về mình. Cho nên trong phương diện tương đối có 10 đức mà một vị Trụ trì phải hành xử:
Thứ nhất là Ôn Hòa; thứ hai là Lương Thiện; thứ ba là Cung Kính; thứ tư là Tiết Kiệm; thứ năm Nhường Nhịn; thứ sáu Bao Dung; thứ bảy Nhẫn Nại; thứ tám Chịu đựng; thứ chín Sáng Suốt; thứ 10 là Giới Đức phải nghiêm minh. Nếu làm được như vậy thì Chánh báo trang nghiêm, tất nhiên y báo sẽ trang nghiêm.
Cho nên mong Tăng Ni phải hiểu rõ cái đó. Nếu như cần thì lên tôi, tôi sẽ cung cấp cho, để rồi chúng ta suy niệm, chúng ta hành trì mới đúng nghĩa của một vị trụ trì.
Về mặt GH, chúng ta là thành viên của một cơ sở của GH. Lãnh đạo cơ sở GH, mà cơ sở GH có mạnh thì khi đó GH mới mạnh, mới vững bền. Cho nên chúng ta lo cho việc chùa của mình mà luôn luôn nghĩ đến việc chung của GH cũng như việc ngoài của nhân dân. Làm được như vậy là chúng ta đã làm được phước đức. Mong quý vị hiểu rõ điều này.
Hãy thực hiện 7 Pháp Bất Thối và 6 Pháp Lục Hòa để hoằng hóa trong cuộc đời của mình có phước đức.
Bảy pháp bất thối là gì? Này các Tỳ kheo, Như Lai sẽ chỉ dạy cho quý vị 7 pháp không thối chuyển. Thư nhất là phải hội họp, năng gặp nhau đông đảo để học hỏi và luận bàn trong Chánh Pháp. Thứ hai là phải hội họp trong đoàn kết và giải tán trong đoàn kết. Thứ 3 là phải thực hành đúng Pháp và Luật mỗi khi Pháp và Luật đó đã được ban hành. Thứ 4 là phải tôn trọng và học hỏi các bậc trưởng lão có kinh nghiệm về học và hành trì. Thứ 5 là phải sống một cuộc đời xa lìa tham dục. Thứ 6 là phải sống một cuộc đời tĩnh mặc, đừng bị vọng động lôi cuốn. Thứ 7 là phải lấy Chánh kiến làm gương mẫu cho tất cả đời sống của mình và bách gia bá tánh.
Điều thứ ba là quan hệ giữa Trụ trì và Phật tử. Này các Phật tử các Phật tử đừng có đòi hỏi nhiều lắm ở nơi các Thầy và các Cô, bởi vì chư Tăng thời này là chư Tăng thời mạc pháp, gọi là Phàm Tăng, chứ không phải Thánh Tăng. Đã làm Phàm Tăng thì tất nhiên là có phạm, ít nhiều có phạm, nhưng nhờ cái Tăng hấp thụ Giới Luật, cái bản thể của Tăng thanh tịnh và hòa hợp, cho nên phạm mà biết mình phạm là sửa liền. đôi khi các Thầy thất ý có những điều gì không tốt mà các Thầy biết và sám hối đối với Tam bảo Long thần Hộ pháp. Cho nên khi ông Thầy có việc gì thì chúng ta, thứ nhất là góp ý một cách trực tiếp và thứ 2 là phải thông cảm. Bởi vì từ một Chú điệu mà tu hành trải qua 25 năm để thành một ông thầy phải trải qua không biết bao nhiêu những gian lao thử thách. Quý vị vào chùa tu một ngày thôi quý vị sẽ biết cái khó khăn của người tu. Nói như vậy để rồi chúng ta thông cảm nhau. Còn các thầy phải thông cảm cho các Phật tử vì Phật tử là phàm tục. Phàm tục là như thế nào? Biết mình phạm mà cứ phạm vì hoàn cảnh nọ hoàn cảnh kia. Cho nên giữa quý Thầy và các Phật tử chúng ta biết nhau được như vậy để chúng ta xây dựng cho nhau, bảo bọc cho nhau trên tinh thần thân sơ cốt nhục. Làm được như vậy thì Phật Pháp mới được xương minh. Chứ không phải cứ thấy ông thầy có việc gì cái rồi lục tục kéo nhau đi kiện, rồi giữa thầy trò không vui không vẻ với nhau thì đó là một điều không đúng với Chánh Pháp, mà đây là gọi là vào trong cái ma sự.
Hôm nay thời giờ có hạn, chúng tôi thay mặt BTS PG tỉnh Đồng Nai cũng như Chư Tôn Hòa thượng Chứng minh thương mến có mấy lời chia sẻ, căn dặn Đại đức tân trụ trì, cũng như gởi đến Tăng Ni đây đa số cũng là các học trò cả. Nhân dịp thầy trò gặp nhau đây cũng là chia sẻ trong cái tinh thần để rồi chúng ta cùng nhau tiến tu trên con đường Đạo Pháp. Nguyện cầu ơn trên gia hộ cho Chư Tôn Thiền đức Pháp thể khương an, chúng sanh dị độ. Chúc quý vị đại diện Chính quyền dồi dao sức khỏe để quý vị tiếp tục phục vụ cho sự phồn vinh của xứ sở và thân thương gởi đến quý Phật tử xa gần lời cầu chúc: Thứ nhất là sức khỏe, thứ hai là làm ăn phát đạt, thứ ba là tinh tấn tu hành, thứ 4 là hộ trì Chánh Pháp và thứ 5 là tu tạo phước điền để làm lợi ích cho mình trong hiện tại và các kiếp lai sanh.
Nam Mô Chứng Minh Sư Bồ Tát Ma Ha Tát.
Trích đạo từ của Hoà thượng Thích Quang Đạo tại Lễ Bổ nhiệm trụ trì chùa Minh Hiệp, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai, ngày 10/04/2016 (04/03/Bính Thân).
Ý kiến bạn đọc